فولاد خوزستان؛ مهندسی مقاومت و توسعه در عصر ناترازی و تحریم

در سال ۱۴۰۳، شرکت فولاد خوزستان با وجود قرار داشتن در فهرست تحریم‌های مستقیم ایالات متحده و مواجهه با شدیدترین محدودیت‌های انرژی در یک دهه اخیر، به‌عنوان یکی از شرکت‌های موفق کشور در حوزه صنعت مطرح شد. این موفقیت در شرایطی حاصل شد که بسیاری از صنایع بزرگ کشور درگیر کاهش تولید، زیان عملیاتی یا توقف توسعه زیرساخت‌ها بودند. عملکرد فولاد خوزستان در این سال، نه تنها بر پایه عبور از بحران، بلکه مبتنی بر ظرفیت‌سازی راهبردی و آینده‌نگری عمیق مدیریتی بود.
در تابستان ۱۴۰۳، فولاد خوزستان به دلیل قطعی مکرر برق، ۷۵۰ هزار تن از تولید شمش فولادی را از دست داد؛ رقمی معادل ۵۹ درصد از ظرفیت تولید ماهانه شرکت. چنین حجمی از تولید ازدست‌رفته، می‌توانست به افت شدید سودآوری بینجامد، اما مدیریت این شرکت با بازتنظیم تقویم تولید، اولویت‌بندی سفارش‌ها، و استفاده از دوره‌های خاموشی برای تعمیرات پیشگیرانه، توانست زیان‌ها را کنترل کند. در نتیجه، در ۹ ماهه اول ۱۴۰۳، فولاد خوزستان درآمدی معادل ۵۴٬۸۱۱ میلیارد تومان ثبت کرد. این موفقیت بدون بهره‌گیری از سامانه‌های برنامه‌ریزی پیشرفته، چابکی تصمیم‌گیری و هماهنگی سطوح عملیاتی میسر نبود.
در حوزه توسعه زیرساخت‌ها، شرکت گامی بلند برداشت. مگامدول زمزم ۳ با ظرفیت تولید ۲.۲ میلیون تن آهن اسفنجی و سرمایه‌گذاری ۱۳۸ میلیون یورویی به بهره‌برداری نزدیک شد؛ پروژه‌ای که با مشارکت ۴۴ شرکت بومی و ۱۰ شرکت دانش‌بنیان داخلی طراحی شد و نمونه‌ای برجسته از زنجیره‌سازی بومی در صنعت فولاد محسوب می‌شود. در کنار آن، توسعه شرکت فولاد شادگان در جنوب خوزستان، به‌عنوان یکی از بازوهای تولیدی فولاد خوزستان، با هدف تنوع‌بخشی به ظرفیت تولید و کاهش ریسک‌های زنجیره تأمین ادامه یافت.
در زمینه صادرات، علی‌رغم نوسانات بازار جهانی و چالش‌های حمل‌ونقل ناشی از تحریم‌ها، فولاد خوزستان توانست در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ حدود ۴۰۰ هزار تن فولاد صادر کند که معادل ۲۰۰ میلیون دلار ارزآوری بود. با فرض تداوم روند موجود و کاهش محدودیت‌های انرژی، پیش‌بینی می‌شد مجموع صادرات سال ۱۴۰۳ به ۱.۲۵ میلیون تن و ارزآوری آن به ۶۰۰ میلیون دلار برسد. این در حالی است که در همین دوره، ۲٬۳۲۱٬۵۰۰ تن محصول نیز در بورس کالای ایران عرضه شد که ۴.۳ درصد رشد نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد.
در سطح آینده‌نگری، فولاد خوزستان برنامه‌های استراتژیکی را در زمینه تأمین انرژی و مواد اولیه به اجرا گذاشته است. پروژه نیروگاه خورشیدی ۶۰۰ مگاواتی در دستور کار قرار گرفته تا بخش مهمی از برق مصرفی شرکت از منابع تجدیدپذیر تأمین شود ضمن آنکه تملک یک نیروگاه مهم در سبزوار نیز اقدام برجسته دیگر این شرکت بوده است. هم‌زمان، شرکت با تملک یا مشارکت در توسعه معادن در استان‌های خوزستان، کرمان و خراسان، به ظرفیت تأمین مستقیم سالانه دو میلیون تن سنگ‌آهن دست یافته و وابستگی به تأمین دولتی را کاهش داده است.
مجموع این اقدامات نشان می‌دهد که موفقیت فولاد خوزستان در سال ۱۴۰۳ نه حاصل واکنش‌های مقطعی، بلکه نتیجه تلفیق سه عامل راهبردی است: چشم‌انداز توسعه‌ای بلندمدت، ساختار سازمانی هوشمند و منعطف، و توانایی مدیریت دقیق بحران‌های عملیاتی. شرکت فولاد خوزستان با جذب ۱۲۰۰ نخبه بومی در دو سال اخیر، تقویت زنجیره ارزش داخلی و اجرای پروژه‌های زیربنایی، به الگویی از تاب‌آوری صنعتی و رشد درون‌زا در شرایط تحریم و بحران تبدیل شده است. این تجربه نشان می‌دهد که اگر راهبرد، ساختار و اراده تصمیم‌گیری هم‌راستا باشند، حتی در دل بحران نیز می‌توان مسیر توسعه پایدار را هموار کرد.