علی شهبازی روز سه شنبه در نشست هم اندیشی مدیریت تنش آبی در حوزه پایین دست سد کرخه در سالن نشست‌های سد و نیروگاه کرخه با بیان اینکه وضعیت خاصی بر سد کرخه حکمفرما است، اظهارکرد: ورودی سد کرخه از مهرماه امسال ۴۹ درصد کمتر از میانگین بلندمدت است.
وی افزود: سرریز شدن سدهای بالادست کرخه این برداشت اشتباه در مردم و کشاورزان را ایجاد کرده که وضعیت آبی امسال مناسب است ولی این برداشت درست نیست.
شهبازی بیان کرد: حوضه آبریز کرخه در بین پنج استان مشترک است و ۵۰ هزار کیلومترمربع وسعت دارد که از کردستان شروع و به تالاب هورالعظیم ختم می‌شود.
معاون طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان با بیان اینکه پایین دست سد کرخه در خوزستان رودخانه‌ای برای تقویت آب کرخه وجود ندارد، گفت: موازات رو کرخه، حوضه مرزی غرب وجود دارد که ایلام را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: سدهای بالادست کرخه که در بارندگی‌های اخیر سرریز شد حوضه مرزی غرب را تحت تاثیر قرار داد که تمام آب این حوضه آبریز وارد کشور عراق شد و وارد سیستم آبریز سد کرخه نشد.
تنها ۶۵۰ میلیون مترمکعب آب ذخیره شده سد کرخه قابل استفاده است
معاون طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان با بیان اینکه کشکان و سیمره ۲ رود تامین کننده کرخه هستند، گفت: سد کرخه و سد سیمره سدهای احداث شده بر روی رودخانه کرخه است که وضعیت هر ۲ سد مناسب نیست.
وی با تاکید بر اینکه سد کرخه از منظر تولید منابع آب از سال ۹۹ به بعد وارد تنش آبی شد، افزود: هم اکنون ۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب در سد کرخه وجود دارد که تنها کمتر از ۶۵۰ میلیون مترمکعب از این آب قابل برداشت است.
شهبازی اظهار کرد: هر سد با توجه به مسایل فنی و تنش سازه‌ای دارای ترازهایی است که نباید آب پشت سد از آن تراز تعیین شده کمتر باشد به همین دلیل امکان رهاسازی کل آب ذخیره شده پشت سد سدها وجود ندارد.
معاون طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان با بیان اینکه سد کرخه دارای سه خروجی شامل سرریز، دریچه نیروگاه و مجرای تحتانی است، گفت: تراز نیروگاه سد کرخه ۱۸۶ و مجرای تحتانی این سد در تراز ۱۶۰ است که اگر تراز زیر ۱۸۶ باشد نیروگاه از مدار خارج می‌شود.
وی ادامه داد: تنها ۶۵۰ میلیون مترمکعب حجم مفید آب در پشت سد کرخه و ۲۰۰ میلیون مترمکعب حجم مفید در سد سمیره ذخیره است که این نشان از وضعیت نامناسب ۲ سد حوضه آبریز کرخه دارد.
رکوردشکنی‌های خطرناک سد کرخه در خشکسالی
شهبازی تراز کنونی سد کرخه را ۱۹۴ اعلام کرد و گفت: تراز سد کرخه در ۲ سال گذشته همواره زیر ۱۸۶ بوده به گونه‌ای که آب رها شده از این سد طی ۶۰۰ روز از دریچه‌های تحتانی بوده و این رکورد بسیار نگران کننده‌ای است.
وی افزود: رهاسازی آب از طریق دریچه‌های تحتانی سد فقط باید در مواقع خاص انجام می‌شود چرا که موجب تنش در سازه سد می‌شود با این وجود نه تنها رکورد حداقل تراز آب ذخیره شده در سد کرخه شکسته شد بلکه با رهاسازی ۶۰۰ روزه آب از این دریچه‌ها حداکثر فشار به سد برای تامین آب و عبور از تنش آبی جدی سال گذشته وارد شد.
معاون طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان با بیان اینکه برای مصارف پاییزه سال گذشته فشار زیاد و خطرپذیری بسیاری بر سد کرخه وارد شد، اظهارکرد: سد کرخه وظیفه تامین و پایدارسازی آب ۲ استان و ۲۱۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی پایین دست و ۳۵ هزار هکتار از اراضی ایلام از طریق تونل دشت عباس را به عهده دارد.
سد کرخه توان تامین آب کشت شلتوک تابستانه را ندارد
شهبازی با بیان اینکه سال ۹۵ تراز سد کرخه برای نخستین بار به ۲۱۵ رسید، گفت: الگوهای مصرف آب پایین دست کرخه از سال ۹۵ به بعد تغییر کرد به گونه‌ای که کشت گسترده شلتوک در تابستان از پنج هزار هکتار به ۷۸ هزار هکتار افزایش یافت که با وجود تنش آبی همچنان کشاورزان به دنبال کشت شلتوک در تابستان هستند که این موضوع تناسبی با واقعیت کنونی ندارد.
وی ادامه داد: پس از سیل ۹۸ درسال ۹۹، ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب برای کشت شلتوک تابستانه رهاسازی شد که این نشان از اهتمام لازم برای تامین آب کشاورزی است ولی در شرایطی که آب کافی پشت سد وجود ندارد همراهی کشاورزان با صنعت آب برای گذر از این تنش آبی ضروری است.
معاون طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان گفت: مجموع ورودی آب در سدهای کرخه و سیمره در سیل سال ۹۸ بالغ بر ۱۵ میلیارد مترمکعب بود و این در حالی است که میزان ورودی آب به این سد در سال ۱۴۰۰ به یک دهم کاهش یافت.
وی ادامه داد: با توجه به تنش آبی سال گذشته ۱۵ هزار هکتار الگوی کشت کم آب‌بر در شورای کشاورزی ابلاغ شد ولی در عمل ۲۴ هزار هکتار شلتوک با نیاز آبی یک میلیارد و ۶۵۰ میلیون مترمکعب آب کشت شد.
اندوخته آب سد کرخه باید برای کشت پاییز ذخیره شود
شهبازی با بیان اینکه کشت پاییزه از کشت تابستانه اهمیت بیشتری دارد، بیان کرد: سال گذشته با همراهی بخش کشاورزی کشت تابستانه انجام نشد و با تمرکز بر تامین آب کشت پاییزه رکورد برداشت محصولات کشاورزی در کشت پاییزه سال گذشته در خوزستان شکسته شد.
وی با تاکید بر اینکه آخرین اندوخته‌های آب سد کرخه نباید برای کشت شلتوک آب بر استفاده شود، ادامه داد: تامین چهار ماه آب مورد نیاز کشت شلتوک در خوزستان نیازمند رهاسازی یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب است که با این حجم از آب امکان تامین آب چهار استان وجود دارد.
معاون طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان گفت: مطالعات انجام شده براساس مدل‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد تنها ۲۵ درصد از یک هزار و ۴۵۰ هکتار زمین کشاورزی در حوضه کرخه در تابستان کشت می‌شود ولی تمام کشاورزان در پاییز اقدام به کشت محصول خود می‌کنند به همین دلیل تامین آب کشت پاییزه از اهمیت بیشتری نسبت به کشت تابستانه برخوردار است.
وی ادامه داد: کل حجم قابل برداشت سد کرخه و سیمره به یک میلیارد مترمکعب نمی‌رسد این در حالی است که تنها نیاز کشت شلتوک در حوضه کرخه یک میلیارد و ۶۵۰ مترمکعب است.
شهبازی با بیان اینکه از حداکثر ذخایر سد کرخه در سال گذشته استفاده شد، اظهار کرد: ممنوعیت کشت تابستانه در سال گذشته و همراهی کشاورزان موجب شد تا از تنش آبی تابستان سال گذشته با موفقیت عبور شود.
۵۰ درصد مصارف حوضه کرخه توسط سد دز تامین شد
شهبازی با بیان اینکه ۵۰ درصد نیاز سد کرخه توسط سد دز تامین شده است، گفت: با اجرای طرح‌های بین حوضه‌ای، سد دز علاوه بر حوضه آبریز خود حوضه آبریز کرخه را طی چند ماه اخیر تامین کرده است.
وی افزود: طرح‌های جدید برای احداث کانال و ایستگاه‌های پمپاژ برای انتقال آب بین حوضه‌ای به سد کرخه با فوریت در دست اقدام است تا آب مورد نیاز کرخه از دز و کارون تقویت شود.
اتصال حوضه آبریز کرخه و دز
معاون طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان حرکت به سمت کشاورزی پایدار را نیاز کنونی این استان دانست و گفت: کشاورزی سازگار با کم آبی و بیمه کشاورزان باید به عنوان اولویت در خوزستان پیگیری شود.
وی با بیان اینکه ۲۵ درصد کل منابع آب رهاسازی شده سد دز در حال انتقال به کرخه است، افزود: هم اکنون ۵۵ مترمکعب آب از طریق ۲ کانال از حوضه دز به کرخه در حال انتقال است.
شهبازی تامین آب مورد نیاز دامداران و حقابه محیط زیست را امری اجتناب ناپذیر دانست و ادامه داد: تامین ۵۳۵ میلیون مترمکعب از ابتدای خرداد تا پایان شهریور ماه امسال برنامه‌ریزی شده است.
این نشست که با حضور روسای اصناف کشاورزی، فرمانداران پنج شهرستان حوضه آبریز کرخه و همچنین کارشناسان و معاونان سازمان آب و برق خوزستان برگزار شد، علاوه بر بازدید از وضعیت آبی پشت سد، برای عبور با حداقل تنش از تابستان پیش رو در حوضه آبریز کرخه هم اندیشی شد.
ضرورت حمایت از معیشت کشاورزان، بیمه محصولات کشاورزی، اصلاح الگوی کشت، فرهنگ‌سازی کشت محصولات کم آب بر و نیز اطلاع رسانی و اقناع افکار عمومی به ویژه کشاورزان نسبت به وضعیت نامناسب ذخیره آبی سد کرخه از جمله مباحث مطرح شده در این نشست بود.
سد کرخه با گنجایش بیش از پنج میلیارد مترمکعب آب، بزرگترین سد خاکی غرب آسیا است. این سد در محدوده شهرستان اندیمشک قرار دارد.
در ۲ سال اخیر تامین حقابه زیست محیطی تالاب ۴۵۰هزار هکتاری هورالعظیم که ۱۵۰هزار هکتار آن در محدوده خاک جمهوری اسلامی ایران است به علت خشکسالی شدید و بی‌سابقه با چالش‌های اساسی رو به رو بوده است.
سال گذشته نیز به دلیل تنش آبی جدی سد کرخه، در حوضه آبریز این سد ممنوعیت کشت تابستانه اعلام و اعمال شد.
منبع: ایرنا
